Routekaart omgevingsfactoren
Revitalisering van het Nederlandse bos wordt in de Bossenstrategie als instrument ingezet om bossen weerbaar te maken voor het veranderende klimaat. Om de doelen uit de Bossenstrategie te behalen, is het van groot belang om niet alleen de voorgestelde maatregelen uit te voeren, maar tegelijkertijd de condities van de omgeving zodanig te verbeteren. Belangrijke sleutelprocessen zijn daarbij het op orde brengen van de waterhuishouding en het verlagen van de vraatdruk. Van het belang van beide omgevingsfactoren zijn beheerders zich wel bewust, maar de mogelijkheden om hier ook iets aan te doen zijn minder goed ontsloten (hydrologisch herstel) of het belang daarvan is nog niet in volle omvang bekend (graasdruk).
Binnen dit project voert Stichting Probos verschillende deelprojecten uit op gebied van graasdruk:
- Opstellen monitoringsprotocol
De slagingskans van aanplant of natuurlijke verjonging in bossen is zeer sterk afhankelijk van de mate waarin belemmerende factoren optreden zoals de vraat door hoefdieren (ree, edelhert, damhert). Door hun selectieve vraatgedrag sturen hoefdieren in de dichtheid en samenstelling van de verjonging.
Om een bos succesvol te kunnen verjongen is inzicht nodig in de mate waarin de aanwezige hoefdierpopulatie een belemmering vormt voor het realiseren van de gewenste verjonging. Momenteel is er weinig inzicht in bosverjonging op landelijk niveau. Boseigenaren, terreinbeherende organisaties en bosbeheerders voeren inventarisaties uit om aanplant te controleren of verjonging vast te stellen. Inventarisaties verschillen echter van elkaar en komen vaak ad-hoc tot stand. In samenspraak met bosbeheerders en bosonderzoekers stellen we een eenvoudig monitoringsprotocol voor beheerders op waarmee zij hun aanplant en natuurlijke verjonging op een gestandaardiseerde wijze kunnen evalueren.
- Factsheets wildbeschermingsmiddelen
Er zijn tal van mogelijkheden om jonge aanplant of natuurlijke verjonging te beschermen tegen vraat- en/of veegschade zoals fysieke beschermingsmiddelen (rasters, boomkokers) of populatiebeheer. Binnen deze mogelijkheden zijn tal van opties met elk hun voor- en nadelen en effectiviteit.
In 2023 is een overzicht gemaakt van deze mogelijkheden op basis van literatuur en een enquête onder bosbeheerders uitgezet naar ervaringen. Deze ervaringen en beschikbare resultaten van onderzoeken worden gebruikt om de voor- en nadelen per beheeroptie en de effectiviteit te bepalen. De resultaten hiervan zullen worden verwerkt in factsheets.
- Uitrol graasdrukonderzoek
In het graasdrukmonitoringsnetwerk Veluwe werken de provincie Gelderland, de Faunabeheereenheid Gelderland en de terreineigenaren samen om inzicht te krijgen in de mate waarin wilde hoefdieren een effect uitoefenen op de bosverjonging, en welke gevolgen dit heeft voor de verdere bosontwikkeling.
We onderzoeken in hoeverre het graasdrukmonitoringsnetwerk verder kan worden uitgebreid naar de belangrijkste bosgebieden buiten de Veluwe en wat hiervoor nodig is. Overleg met verschillende provincies, de Faunabeheereenheden en de grote terreinbeherende organisaties moet inzicht bieden in hun voornaamste kennisbehoefte ten aanzien van de effecten van graasdruk op de bosverjonging en eventueel andere aspecten van het terreinbeheer (zoals biodiversiteit).
Op grond van de ervaringen op de Veluwe zal worden geïnventariseerd welke inspanningen nodig zijn voor het opzetten en uitvoeren van graasdrukmonitoring. Hierbij denken we aan het meekrijgen en enthousiasmeren van de terreineigenaren en overheden, de benodigde tijdsinzet voor coördinatie, uitvoering en analyse van de resultaten, en welke materiele kosten moeten worden gemaakt.
Het deelproject Hydrologisch herstel in bossen wordt uitgevoerd door Bosgroep Zuid Nederland in samenwerking met Stichting Bargerveen en Jansen-de Hullu Landschapsecologie en Circulair.
Informatie
Uitvoerder(s): Joyce Penninkhof, Robin Zwijgers, Gryanne Hamming (Probos) in samenwerking met Wageningen University en Natuurlijk Fauna Advies
Opdrachtgever: ministerie van Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
Periode van uitvoering: 2023-2025
